Münir Fikret Kızılok (10 Kasım 1946, İstanbul - 22 Eylül 2001, İstanbul), Türk rock müziği sanatçısıdır. 1946 yılında İstanbul’da doğdu. 22 Eylül 2001’de bir hastanede uzun süredir çektiği kalp hastalığı yüzünden hayatını kaybetti. Hafif Türk müziği için rock tınıları ve deneysel çalışmalarıyla yakın dönemin en önemli sanatçılarından biridir.

Çocukluğu

Öğrenim hayatına Galatasaray Lisesi’nin ilkokul kısmında başlayan Kızılok, müzikle de ilk tanışması burada gerçekleştirdi. İlk enstrümanı kendisine yaş gününde armağan edilen kırmızı bir akordeondu. İlk müzik derslerini sınıf arkadaşlarından birinin klarnetçi olan babasından aldı; ilk konserini de bir 23 Nisan kutlamasında Taksim Belediye Gazinosu’nda düzenlenen okul müsameresinde veren sanatçı Fikret Kızılok ve Orkestrası adlı küçük grubun elemanları, Kızılok’un sınıf arkadaşlarıdır ve çaldıkları halk türküleri ile alkış alıyorlardı. Bu dönemdeki en büyük hitleri «Tamzara» türküsünün yorumuydu.

İlk plakları

Ortaokul ve lise yıllarında bu konserler sürdü. Lise yıllarında akordiyonu bırakan Kızılok, Elvis Presley’den etkilenerek eline gitarı aldı. Fikret’in o dönemdeki en büyük destekçileri ise üst sınıflarda okuyan Barış Manço ile Timur Selçuk’tu.

Kadıköy’de oturan Fikret Kızılok, 1964’te arkadaşı olan Cahit Oben ile birlikte yeni bir atılım içine girdiler . Yeni bir grup kurarak profesyonel hayata geçmeye karar verdiler. Yanlarına bas gitarist Koray Oktay ve davulcu Erol Ulaştır’ı aldılar; böylece Cahit Oben 4 doğdu. Kendilerini «daha ziyade Beatles tipi müzik yapan bir grup» olarak tanımlayan Cahit Oben 4, İlham Gencer’in işlettiği Çatı Gece Kulübünde programlar yapmaya başladı, bir yandan da mahalle konserlerini sürdürdü. Bu arada kendi paralarıyla iki 45’lik plak doldurdular. Bunlardan ilkinde iki yabancı şarkıyı yorumladılar: The Rolling Stones’ın söylediği bir The Beatles şarkısı «I Wanna Be Your Man» ve «36 24 36». İkinci plaklarında daha «kendilerine» döndüler. Plağın ilk yüzünde Silifke’nin Yoğurdu vardı; diğer yüzü ise bir besteydi: Hereke, aynı zamanda Kızılok’un plak olarak yayınlanan ilk bestesiydi. Cahit Oben 4, Hürriyet Gazetesi’nin düzenlediği Altın Mikrofon yarışmasının 1965 ayağına da «Makaram Sarı Bağlar / Halime» plağıyla katıldılar. Grup bu plaklardan sonra Oben, müzik hayatına nişanlısı Füsun Önal ile devam etmek istediği için ayrıldı.

1965’te Kızılok, «Fikret Kızılok ve Üç Veliaht» adı altında ilk plağını yayınladı. Grup gitarda Harun Batıbaygil, basta Gökhan Targay, davulda Koral Tümay’dan oluşuyordu. «Belle Marie / Kız Ayşe» şarkılarından oluşan plağın iki şarkısı da Fikret Kızılok’a aitti. Fikret Kızılok, bu iki grupla çıkardığı plaklardan sonra Cahit Oben 4 ile çalışmalarını sürdürürken girdiği dişçilik yüksekokulundaki eğitimini sürdürdü. Bir süre sadece okuluyla ilgilendi.

Müzikten kopamayacağını anladığında ilk solo plağını doldurdu. Bu dört şarkıdan oluşan bir EP’ydi. Folk adını verdiği bölümde «Ay Osman» ve «Colours» şarkıları yer almaktaydı. Beat adını verdiği ikinci plakta ise The Beatles’ın All My Loving şarkısının Türkçe aranjmanı olan «Sevgilim» ve «Baby» şarkıları yer aldı. Bu plak o yıllarda fazla ses getirmedi. Bunun üzerine Kızılok okulunu bitirmeye karar verdi. Yine de zaman zaman arkadaşlarının kurduğu Kaygısızlar’la birlikte çalıştı, Barış Manço’ya eşlik etti. «Ay Osman» şarkısının Barış Manço ve Kaygısızlar olarak yeni bir yorumunda kaydetti. Ancak Barış Manço’nun ilk eşi Marie Claude ile aşk yaşamaya başladığı için ikilinin yolları ayrıldı.

Anadolu şarkıları

Dişçilik Yüksekokulu’nun son sınıfında okurken mahalleden arkadaşı Arda Uskan ile bir yolculuğa çıktı; bu müzik hayatını tümüyle etkileyecek bir yolculuktu. Bu yolculukta Aşık Veysel ile tanıştı. Dönüşte gitarını eline alan Kızılok stüdyoya girdi ve 1969’da Aşık Veysel’in Uzun İnce Bir Yoldayım türküsünü yeni bir düzenlemeyle kayda aldı. Bunu bir 45’lik olarak yayınladı. İkinci solo 45’liği Fikret Kızılok’un hayatında da önemli bir dönüm noktası oldu. Arka yüzünde sözlerini kendi yazdığı bir halk şarkısı, «Pınar Başından Bulanır» türküsünün bir bölümünü kullanan Benim Aşkım Beni Geçti yer aldı. O güne dek sürdürdüğü suskunluğu ve bunu bozmasının nedenini de plak kapağında şöyle açıkladı: Piyasa, öylesine Türk benliğinden uzak melodilere kucak açmıştı ki, beni dinlemeyeceklerdi bile. Bugün ise durum büyük bir hızla değişiyor. Bu öz benliğimize dönüşte ben de üzerime düşen görevi yapmaya karar verdim…

Kasım 1969’da yine Aşık Veysel’in yanına Sivrialan’a gitti. Kar yolları kapayınca üç ay ustasının yanında kaldı. Dönüşte «Yumma Gözün Kör Gibi / Yağmur Olsam», Kızılok’un asıl çıkışını yaptığı plak oldu. 1970 tarihli plaktaki iki şarkının da sözleri Aşık Veysel’e, besteleri Fikret Kızılok’undu. Plakta, gitar, tumba ve sazın yanında değişiklik olsun diye enstrüman olarak tahta ve taş kullandı. Şarkılar çok beğenildi, plak çok sattı ve sanatçı ilk altın plağını aldı.

Bu başarının ardından fazla ara vermeden bir 45’lik daha yaptı. Ancak bu kez kendisine ait bir şarkıyla ortaya çıktı: «Söyle Sazım». Plak kapağında, «Türk geleneklerine uygun 17 perdeli Hüseyni düzende üç değişik sazın batı anlayışında ve çoksesli olarak kullanıldığı» bir şarkı olarak tanımlanıyordu. Plağın arka yüzünde Kızılok’un Karacaoğlan’dan bestelediği Güzel Ne Güzel Olmuşsun vardı. Her iki şarkıda da kendisine Nedim Demirelli eşlik etti. Plak, listelerde de kendisini gösterdi ve haftalarca 1 numarada kalmış olan Barış Manço’nun Dağlar Dağlar’ını devirerek liste başı oldu.

1970 yılını bu iki plakla kapattı. Bu plaklar yıl sonunda Hey dergisi tarafından düzenlenen «Yılın Müzik Oskarları» anketinde görülmemiş bir başarıya imza attı: «Söyle Sazım», «Yumma Gözün Kör Gibi» ve «Güzel Ne Güzel Olmuşsun», Barış Manço’nun «Dağlar Dağlar»ının ardından sırasıyla ikinci, üçüncü ve dördüncü oldu. Fikret Kızılok da aynı ankette «Yılın Erkek Şarkıcısı» seçildi.

1970 yılının getirdiği başarıların ardından bir süre plak yapmayan sanatçı bu dönemde bir Anadolu turnesine çıktı. Turne sırasında Siverek yolunda donma tehlikesi geçirdi; bir kamyon şoförü tarafından kurtarıldı. Bu olayın ardından bir plak yaptı ve «Emmo» adlı bestesini bu kamyon şoförüne ithaf etti. Grafson şirketi ile anlaşan Kızılok’un 1971 tarihli firmadan çıkardığı ilk plağın arka yüzünde Ahmed Arif’in şiiri üzerine bestelediği «Vurulmuşum» adlı şarkı vardı. Kızılok, 1972’de bu şarkıyla Bulgaristan’da yapılan Altın Orfe Festivali’ne katıldı.

Bu dönemde Kızılok Bir Ali Var adlı bir oyun yazdı ancak bu oyun hiç sahnelenmedi. Bu oyunun şarkıları bu dönemde plak olarak yayınlandı. 1971’de «Gün Ola Devran Döne / Anadolu’yum» (Anadolu’yum şarkısının ilk kıtası Ahmed Arif’e aittir), 1972’de «Leylim Leylim (Kara Tren) / Gözlerinden Bellidir», 1973’te «Köroğlu Dağları / Tutamadım Ellerini» hep Bir Ali Var oyununun şarkılarıydı. Köroğlu Dağları şarkısı Türk müziğinde çok ender yer alan sitar ile başlamaktaydı. Bu oyunun diğer şarkılarından «Kime Sormalı»yı Dönüşüm eşliğinde Tansu, «Duyar Mısın»ı ise o dönemde ününün doruğunda olan Timur Selçuk yorumladı. Aynı yıl «Bacın Önde Ben Arkada / Koyverdin Gittin Beni» plağını çıkardı.

1973’te Aşık Veysel hayatını kaybetti. Kızılok cenaze törenine de katıldı. Bu ölüm üzerine daha sonra Kızılok sazını kırdı, bir süreliğine müziği bıraktı ve kendini tümüyle diş hekimliğine verdi. Bu dönemde eşi Şeyda Kızılok ile evlendi. Fikret Kızılok 1974’te Tehlikeli Madde adını taşıyan yeni grubuyla uzunca bir Anadolu turnesine çıkana kadar ortalıkta gözükmedi. Grup klavyede Turhan Yükseler, gitarlarda Ataman Hakman ve Siret Yurtsever, bas gitarda Sahir Kayıhan, davulda Eser Sayıner’den oluşuyordu. Turnenin ardından İstanbul’da seri konserler verdi. Tehlikeli Madde ile folk motiflerinin rock ile harmanlandığı şarkılar yaptı. Giderek folk motiflerinin yerini daha alaturka sesler aldı. Yine Ahmed Arif’in şiirlerinden yararlandığı «Haberin Var mı / Kör Pencere / Ay Battı» bu dönemin en önemli plağı olarak dikkat çekti. Kör Pencere’ye bağlı olarak plağa alınan «Ay Battı» ise, popüler müziğimizin enstrümantal şarkıları arasında özel bir yere sahipti. Aynı yıl grupla ikinci ve son plağında «Aşkın Olmadığı Yerde» ve yine bir Aşık Veysel türküsü «İnsan Mıyım Mahluk Muyum Ot Muyum» şarkıları yer aldı.

Bu plaktan sonra yapılan «Anadolu’yum 75», daha önce yayınlanan aynı adlı şarkıya bir göndermeydi. Bu şarkıda Fikret Kızılok, ilk kez Nazım Hikmet şiirinden yararlandı. B yüzünde «Darağacı» şarkısı yer aldı. Son 45’liği ise Mart 1976’da yayınlandı. Mahzuni Şerif’ten «Biz Yanarız» ve vazgeçemediği Veysel’den «Sen Bir Ceylan Olsan» adlı türküleri yorumladı sanatçı bu plağında. Plak eleştirildi. Fikret Kızılok’un kendini yenileyeceği günleri bekliyoruz gibi ifadeler kullanılmıştı bu eleştirilerde. Kızılok, bütün bunlar üzerine ortadan kayboldu.

Müziğe verdiği ara

1977 ortalarında, 1971 - 1972 yıllarında yaptığı ancak o güne dek yayınlamadığı kimi kayıtları bir albüm olarak piyasaya sürdü. Not Defterimden adını taşıyan bu albümde Kızılok’un deneysel çalışmaları vardı: Atonal bir altyapı üzerine Nazım Hikmet şiirini koydu ve kendi deyimiyle «şarkıcılığı değil, müzisyenliği» dener. Ancak dönemin «nazik» siyasi ortamında bu çalışma fazla ortalarda gözükmedi. Plak çıktıktan kısa bir süre sonra toplatıldı. (Yeniden yayınlanması ise 1993’ü buldu.) Bu arada Varşova’da bu albümüyle iki ödül aldı. Ancak, plağın toplatılması onu etkiledi ve Fikret Kızılok, müziği bıraktığını açıkladı. O güne dek 13 altın plak ve çeşitli ödüller alan sanatçı, bundan sonra derin bir sessizliğe gömüldü. Buna gerekçe olarak da «hazırladığı yapıtların ticari olmadığı gerekçesiyle plakevleri tarafından geri çevrilmesini» gösterdi ve bir daha profesyonel olarak müzik hayatına dönmeyeceğini bildirdi. 1978’te oğlu Yağmur Kızılok doğdu.

Zaman Zaman

1983’te 5 senelik bir aradan sonra tabla, bas gitar, ney ve bendir eşliğinde kaydettiği Zaman Zaman albümünü yayınladı. En iyi albümlerinden biri olarak Zaman Zaman’da, klibinde ud çaldığı albüme adını veren şarkı Zaman Zaman, daha sonra yeniden yorumlanacak Yeter Ki, Sevda Çiçeği, daha önce 45’lik olarak okuduğu Güzel Ne Güzel Olmuşsun şarkısının yeni yorumu ve daha bir çok başarılı şarkı vardı. Albümün plağında Kızılok’un «Ege Şarkıları», «Veyselname» ve «İnsancıklar» adlı albümlerinin yayınlanacağı söylense de bu gerçekleşmedi. Bu albümdeki «Sevda Çiçeği»nin, Orhan Gencebay’ın «Tanrıya Feryat» şarkısından esinlendiği iddia edilmiştir. Ancak Kızılok şarkının bir Bektaşi nefesi tarzında olduğunu söylemiştir.

Ölümü

Daha önce 1998’de kalp krizi geçiren Kızılok, Bodrum’da 2001 Temmuz’unda kalp krizi geçirdi. İstanbul’a getirilen Kızılok’un durumu bir süre düzeldi. Onu ölümden kurtaran hemşire için son bir şiir yazdı. Kalp pili takılsa da 22 Eylül 2001’de hayatını kaybetti. Ölümünden sonra daha önce şiirini bestelediği dönemin başbakanı Bülent Ecevit: «Değerli besteci ve yorumcu Fikret Kızılok’un zamansız aramızdan ayrılışından üzüntü duydum. Fikret Kızılok, birbirinden güzel besteleri ve eşsiz yorumculuğu ile her dönem büyük beğeni toplamış ve müzik tarihimizin öncü sanatçılarından olmuştur. Merhuma Allah’tan rahmet, ailesi ve sanatçı dostlarına başsağlığı dilerim.» açıklamasını yaptı. Ortaçgil ise «Ölüm karşısında ne söylenir bilemiyorum. Çok üzgünüm. Bir zamanlar birlikte çalıştığımız iyi bir dostumdu. Hem iş ortağım, hem iyi arkadaşımdı. Son yıllarda kendisiyle fazla görüşme imkânımız olmadı ama onu her zaman, çok zeki ve iyi bir söz yazarı olarak herkes gibi ben de hatırlayacağım.» dedi. Sanatçı, hayatının son yıllarını geçirdiği Bodrum’da defnedildi.

…

…

Daha fazla bilgi için: http://tr.wikipedia.org

Kaynak: Last.fm

Bu sayfada bulunan metinlerin kaynağı sonunda belirtilmiştir. İçeriklerin hatalı ya da uygunsuz olduğunu düşünüyorsanız lütfen bizi bilgilendirin.