Tatyos Efendi 1858 yılında İstanbul’da Ortaköy’de doğdu. Gerçek adı Tateos Eñserciyan (اكسرجيان)’dır.

Osmanlıca yazımda Türkçe’deki artdamak n’si kef üzerine üç nokta ile yazılırdı, elyazısında bu noktalar konmazdı, bu yüzden kef ( ك ) harfi ince k, artdamak n’si ( ñ, ng) ve ince g için kullanılan ortak harf olduğundan, kimilerince yanlışlıkla Ekserciyan diye yanlış okunduğu olur. Eñser, bir tür çivinin adıdır. 16 Mart 1913 tarihinde hayatını kaybetti.

Babası Monakyan Ortaköy Ermeni kilisesi musikişinaslarındandır. Ortaköydeki Ermeni okulunu bitirdi. Zanaatkar olması için bir çilingire ve bir saatçiye çırak olarak verildi. Musikiye düşkünlügü sebebiyle dayısı Movses Papazyan’dan Kanun ders almaya başladı. Amatör topluluklarda bir süre kanun çalmasının ardından kanunu bıraktı. Kemanî Kör Şebüh’dan keman çalmasını öğrendi. Andon ve Civan kardeşlerden ve Hanende Asdik Ağa’dan ders aldı. Hanende Karakaş, Tanburî Ovakim Kanunî Şemsi gibi sanatkârlarla Galata’daki Pirinççi Gazinosu başta olmak üzere, uzun yıllar fasıllar yönetti. O zamanki gazino sözü günümüz gazinolarıyla karıştırılmamalıdır.

Ünlendikten sonra Ahmet Rasim Bey, Civan ve Andon kardeşler, Şevki Bey, Kemençeci Vasilaki, Tanburi Cemil Bey ile arkadaşlık yaptı ve beraber çaldı. Bu arkadaşlıkların olumlu etkisiyle saz eserlerinde de başarılı oldu.

Eserlerinin çoğu kayıt altına alınamadığı için nota bilmesine rağmen unutulmuştur. Tatyos Efendi birçok eserine de güfte yazmıştır. Çağının gerekleri ve sanat anlayışına göre güzel saz ve söz eserleri bestelemiş Klasik Türk müziği makamlarının geleneksel ifade özelliklerini başarı ile yansıtmıştır. Tatyos Efendi’nin, saz eseri olarak bestelediği karcığar, suzinak, rast peşrevleri; hüseyni, suzinak, rast saz semaileri ile birlikte bazı şarkıları meşhurdur.

Sağlığı bozulduktan sonra Tatyos Efendi, Ahmet Rasim gibi birkaç dostunun dışında yalnız kaldı. Ölüm kaydı kilise defterine Türk müziğinde önemli bir sanatçı olmasına rağmen «Çalgıcı» olarak kaydedilmiştir. Sanatçının cenazesi Ahmet Rasim Bey’le beraber on-onbeş kişi tarafından kaldırılmış ve Kadıköy Uzunçayır Ermeni mezarlığına gömülmüştür.

Yakın dostu Ahmet Rasim Bey, sözlerini de kendisinin yazdığı uşak makamındaki:

Gamzedeyim devâ bulmam

Garibim bir yuva kurmam

Kaderimdir hep çektiğim

İnlerim hiç rehâ bulmam

güfteli eseri için «onun ömrünün hâsılasıdır» demiştir.

Tatyos Efendi’nin, çatık kaşlı, pos bıyıklı, kısa boylu, tıknaz yapılı, kalender yaradılışlı, hafif şehlâ gözlü bir kişi olduğu söylenir.

Türk Mûsikî repartuvarında, sekiz peşrev, altı saz semaisi, bir beste denemesi, muhtelif makam ve usûllerden bestelediği kırk yedi şarkısı bulunmaktadır.

Atatürk’ün sevdiği şarkılardan «Mani oluyor halimi takrire hicabım» şarkısı da Tatyos Efendi’nindir.

Tatyos Efendi’nin çok bilinen ‘Gamzedeyim Deva Bulmam’ şarkısını Barış Manço, Müzeyyen Senar, Cansu Koç, Kubat gibi sanatçılar seslendirmiştir.

Kaynak: Last.fm

Bu sayfada bulunan metinlerin kaynağı sonunda belirtilmiştir. İçeriklerin hatalı ya da uygunsuz olduğunu düşünüyorsanız lütfen bizi bilgilendirin.